Wat is kombucha?

Kombucha (in Nederland ook vaak geschreven als komboecha) is een gefermenteerd drankje dat gemaakt is van thee, suiker en een levende starter cultuur.

Deze levende starter cultuur het allerbelangrijkste ingrediënt om komboecha te maken en bestaat uit levende bacteriën en gisten. Deze bacteriën en gisten maken van een zoete thee uiteindelijk kombucha.

De startercultuur bestaat uit startervloeistof en een SCOBY (Symbiotic Culture of Bacteria and Yeast), die de fermentatie op gang brengt. De scoby (in Nederland ook wel bekend als komboecha zwam) is een soort rubberachtige pannenkoek die tijdens de fermentatie op de kombucha drijft (of soms ook op de bodem ligt). Een gezonde scoby maakt bij bijna elke fermentatieronde een nieuwe babyscoby zodat als je een tijdje aan het brouwen bent je steeds meer scoby’s krijgt.

Het draait bij kombucha dus allemaal om het fermentatieproces. De zwam, een ‘levende’ cultuur van bacteriën en gist, zet de suikers om in zuren, enzymen en andere stoffen. Hier houdt kombucha ook zijn typische smaakeigenschappen aan over. Hoe langer je de thee laat fermenteren des te zuurder wordt de smaak totdat je uiteindelijk kombucha-azijn hebt. Afhankelijk van je smaak kan je kombucha dus korter of langer laten fermenteren.

Waar komt kombucha vandaan?

Kombucha is niets nieuws en wordt al eeuwen gedronken. De oorsprong van komboecha is echter niet helemaal duidelijk. Vast staat wel dat het uit het Oosten komt: in China, Rusland en andere delen van Oost-Europa wordt deze drank al honderden jaren gedronken. Volgens de geschiedenis zou kombucha zelfs al in 221 voor Christus ten tijde van de Tsin Dynastie gedronken worden, waar het bekend stond als “onsterflijkheidsthee”. Veel later is de drank naar het Westen gebracht door niemand minder dan Genghis Khan en zijn krijgers. Het zurige drankje zou zorgen voor immuniteit en kracht.

In de jaren ’60 en ’70 maakte kombucha, waarschijnlijk door immigranten uit Oost-Europa, haar entree in Amerika. Daar werd het drankje snel omarmd door de de hippie cultuur, in deze tijd werd het ook wel ‘hippie tea’ genoemd. In Amerika vind je in vele gezondheidswinkels enorm veel varianten van deze gefermenteerde thee. Vanuit Amerika is de drank ook naar West Europa gekomen en hier langzaam aan een opmars begonnen.

Is kombucha echt zo gezond?

Het staat bekend als een echt gezondheidsdrankje.

Het wordt gedronken omdat het een positieve werking op de balans tussen goede en slechte bacteriën in onze darmen zou hebben. Naast de probiotische eigenschappen is kombucha ook een bron van het vitaminen B (vooral ook van vitamine B12), aminozuren en organische zuren.

Er zijn vele wetenschappelijke studie’s gedaan naar de gezondheidsvoordelen van deze drank. Ik zal er hieronder een paar neerzetten, mocht je interesse hebben in de wetenschappelijke kant. En dan kan je zelf je eigen conclusies trekken.

Persoonlijk heb ik veel baat bij het drinken van komboecha, buiten het feit dat ik het erg lekker vind, merk ik ook dat ik energieker ben als ik kombucha en kefir gebruik en het heeft voor mij een goede werking op mijn darmen (stoelgang). Veel mensen delen deze ervaringen maar er zijn ook mensen die totaal geen verschil merken. Het beste kan je het dus zelf uitproberen.

Kan iedereen kombucha drinken?

In kombucha groeien allerlei bacteriën. De meeste daarvan zijn onschadelijk, maar er bestaat een kleine kans dat er ook wat schadelijke bacteriën in de drank komen. Is dat gevaarlijk?

Voor de meeste mensen niet: hun immuunsysteem kan dat gewoon aan. Het drinken van kombucha is voor hen ongeveer even risicovol als het eten van een stukje Franse kaas.

Maar voor een kleine groep mensen kan het wel wat risico’s met zich meebrengen. Denk bijvoorbeeld aan zwangere vrouwen en kleine kinderen. Voor die groepen geldt dan ook dat ze beter het zekere voor het onzekere kunnen nemen, en het beter niet kunnen drinken. Ook omdat de drank als deze klaar is een kleine hoeveelheid alcohol kan bevatten.

Kopen of zelf maken?

Er is natuurlijk niets mis mee om kombucha in een fles te kopen. Maar je moet wel op een paar zaken letten. De meeste kombucha die je in de winkel kunt kopen is namelijk gepasteuriseerd om het langer houdbaar te maken en vaak is er extra suiker en zelfs smaakstoffen aan toegevoegd. Dit heeft natuurlijk niets meer met de originele drank te maken en van deze flessen kan je beter afblijven. Goede komboecha kan je kopen in de natuurvoedingswinkel en vind je altijd in de koelafdeling. (als het niet in de koelafdeling staat is het lang houdbaar gemaakt en heeft dus geen gezondheidsvoordelen meer). Maar waarom zou je het niet zelf maken:

Het is een stuk goedkoper!
Je weet precies wat er in zit
Je kunt alles precies afstemmen op jouw smaak
Je bespaart een hoop afval
Je kunt eindeloos variëren en experimenteren met verschillende soorten thee en zelfs met koffie.
Ook niet onbelangrijk: het fermenteren van de thee is een fascinerend proces om te volgen.

Zelf maken

Zelf kombucha maken is niet moeilijk. Het enige dat je er voor nodig hebt is een grote glazen pot – en natuurlijk een scoby. Hoe je aan een scoby komt kan je hier lezen.

Het leuke is dat je met één scoby oneindig veel kombucha kunt maken. De bacteriën en gisten voeden zich met de suiker die je toevoegt. Zolang jij kombucha blijft maken, blijft de scoby ook ‘leven’. Na verloop van tijd kan hij zelfs zijn eigen, bijzondere smaak ontwikkelen, doordat de verhouding van de bacteriën in elke SCOBY weer anders is. Je krijgt ook steeds meer scoby’s. Deze kan je bewaren in een scoby hotel of ze verwerken in andere lekkere recepten.

Wetenschappelijke studies:

Hieronder vind je vast 2 wetenschappelijke studies:

Jayabalan, Rasu, et al. „A review on kombucha tea—microbiology, composition, fermentation, beneficial effects, toxicity, and tea fungus.“ Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety 13.4 (2014): 538-550.

Lactic acid bacteria: promising supplements for enhancing the biological activities of kombucha

Mocht je meer willen weten dan kan ik je dit artikel aanraden. Hierin staan veel links naar diverse onderzoeken. Dan heb je alles overzichtelijk bij elkaar.